Aνακοινώσεις

Τρίτη 24 Ιουλίου 2012

Βιβλία για το καλοκαίρι (2)



 



Του ΑΝΤΑΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ


Δεύτερη συνέχεια των προτεινόμενων από τη στήλη βιβλίων για το φετινό καλοκαίρι. Και για να μη λέμε μόνο απαισιόδοξα πράγματα, με το τέλος των εκλογών και εν όψει ενός φθινοπώρου που σίγουρα δεν θα είναι εύκολο, τα βιβλιοπωλεία άρχισαν πάλι να έχουν κόσμο. Με πολύ πιο φτηνές τιμές και χωρίς, ευτυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις εκπτώσεις στην ποιότητα των βιβλίων, οι εκδοτικοί οίκοι προσπαθούν να δουν κάπως λιγότερο ζοφερό το μέλλον τους. Καλό διάβασμα.

Ιταλική αυτοβιογραφία: «Μα ποιος θέλει να είναι μύθος; Όχι εγώ. Οι μύθοι είναι μια προβολή άλλων, εγώ δεν έχω καμία σχέση με αυτό». Είναι η Ροσάνα Ροσάντα, από τα γνωστά στελέχη του ΙΚΚ που στη διάρκεια της δεκαετίας του '70 απομακρύνθηκε από το κόμμα και έφτιαξε την εφημερίδα (και την ομάδα) του Μανιφέστο. Οι πιο ενδιαφέρουσες όμως σελίδες της αυτοβιογραφίας της «Το κορίτσι του περασμένου αιώνα» (μτφρ. Τόνια Τσίτσοβιτς, εκδ. Θεμέλιο) είναι αυτές της διαμόρφωσής της, που είναι ταυτόχρονα και η ιστορία ενός κόμματος που έμαθε, στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια, να είναι ρεαλιστικό κι όχι μαξιμαλιστικό - άσχετα αν η ίδια έκανε αργότερα άλλες επιλογές. Καλογραμμένο και άκρως κατατοπιστικό.
Σερβική αυτοβιογραφία: Το βιβλίο ανοίγει με την εξαιρετική παρατήρηση ότι κάποτε οι νέοι στέκονταν στην ουρά για να αγοράσουν έναν δίσκο του Ντύλαν, ενώ σήμερα στέκονται για ένα iPhone 4. Συνεχίζει λέγοντας ότι για τον ίδιο ο θάνατος του Φελλίνι ήταν σημαντικότερος από την πτώση του βερολινέζικου τείχους, και τελειώνει με μια απίστευτη φράση που λέει η μάνα του: Γιε μου, ο θάνατος είναι μια φήμη μη εξακριβωμένη. Ο Εμίρ Κουστουρίτσα, ο Βόσνιος σκηνοθέτης που αισθάνεται ακόμα Γιουγκοσλάβος, αυτοβιογραφείται. Στο «Κι εγώ πού είμαι σ' αυτή την ιστορία;» (μτφρ. Μαριάννα Κουτάλου, εκδ. Πατάκη) οι σκόρπιες αναμνήσεις του μπλέκονται με κομμάτια της ιστορίας της χώρας του, κι ας αναρωτιέται ο ίδιος πού εντάσσονται οι προσωπικές ιστορίες σε μια χώρα που δεν είναι αυτό που ήταν.
Ιρλανδικό μυθιστόρημα. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις, η έννοια της ερωτικής απιστίας, βρίσκονται εδώ και δεκαετίες στο κέντρο των ερωτικών -συνήθως ροζ απόχρωσης- μυθιστορημάτων. Κάθε τόσο όμως κάποιος σοβαρός συγγραφέας «καταδέχεται» να ασχοληθεί με το θέμα, και τότε έχουμε ευχάριστες εκπλήξεις. Βραβευμένη με το Μπούκερ για το προηγούμενο βιβλίο της, η Ανν Ενράιτ, στο νέο της μυθιστόρημα «Το ξεχασμένο βαλς» (μτφρ. Τόνια Κοβαλένκο, εκδ. Καστανιώτη) γράφει για την απιστία (ως επιθυμία, ως φαντασίωση, ως πράξη) πετυχαίνοντας να κάνει τον αναγνώστη της να «είναι» μέσα στο θέμα και, ταυτόχρονα, να κρατάει τις αποστάσεις και την ψυχραιμία του.
Γαλλικό μυθιστόρημα. Στο μυθιστόρημα του Αλαίν Μπλοτιέρ «Τόμι» (μτφρ. Αγγελική Τσέλιου, εκδ. Πόλις) οι βασικοί ήρωες είναι δύο. Ο ουγγρο-εβραίος έφηβος Τόμι τον οποίο βασάνισαν και σκότωσαν οι Ναζί και ο Γκαμπριέλ, ένας έφηβος του σήμερα ο οποίος καλείται να ενσαρκώσει τον Τόμι σε μια ταινία. Το μυθιστόρημα κινείται σε δύο επίπεδα: διηγείται την τραγική ιστορία του Τόμι ενώ ταυτόχρονα περιγράφει την ταύτιση που νιώθει ο Γκαμπριέλ με τον ρόλο που καλείται να παίξει. Δύο έφηβοι, δύο διαφορετικές ιστορικές εποχές: σε μια εποχή που οι έφηβοι αγνοούν παντελώς τι γινόταν μόλις πριν 70 χρόνια, ο Μπλοτιέρ αναρωτιέται το πώς κοιτάμε το χθες, και πόσο πραγματικά μπορεί η Ιστορία να μας συγκινήσει.
Γαλλικό νουάρ. Συνεχίζεται με δύο περίπου τίτλους τον χρόνο η έκδοση των απάντων του Ζωρζ Σιμενόν. Το μυθιστόρημα «Η φυγή του κυρίου Μοντ» (μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα) δεν ανήκει στα ακραιφνή αστυνομικά βιβλία του συγγραφέα: μοιάζει περισσότερο με φιλοσοφικό μυθιστόρημα, όπου ο κεντρικός χαρακτήρας -ένας αποτυχημένος επιχειρηματίας- σκέφτεται την αυτοκτονία, και όπου θα τον σώσει μια εξίσου δυστυχισμένη γυναίκα. Γραμμένο το 1945 το μυθιστόρημα καθρεφτίζει την αισιοδοξία της εποχής στην οποία γράφτηκε, και αποδίδει τον κόσμο του Σιμενόν όσα λίγα άλλα βιβλία του.
Κατασκοπευτικό μυθιστόρημα. Ανήκει στην παλιά σοδειά των βιβλίων του Λε Καρέ (γράφτηκε το 1965, αμέσως μετά τον «Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο») αλλά μεταφράζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα. Στο «Η ώρα των κατασκόπων» (μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου, εκδ. Καστανιώτη) θα βρείτε όλα τα απαραίτητα συστατικά του είδους: τον πράκτορα που πέφτει θύμα των περιστάσεων, την αναλγησία των ιθυνόντων (είτε αυτοί ανήκουν στη Δύση είτε στην Ανατολή), τις ζωές που χάνονται στο όνομα ενός ψυχροπολεμικού παιχνιδιού όπου πιόνια και παίκτες είναι ένα και το αυτό, τη δυνατή πλοκή, το σασπένς. Κάπου, σε έναν δευτερεύοντα ρόλο, θα βρείτε και τον Σμάιλι, μετέπειτα κεντρικό ήρωα του Λε Καρέ.
Αστυνομικό μυθιστόρημα. Μια μαθητευόμενη νοσοκόμα βρίσκεται δολοφονημένη. Η σχολή των Νάιτιγκελ σοκάρεται, θα αρχίσει όμως να φοβάται πραγματικά μόνο όταν συμβαίνει κι ένας δεύτερος φόνος. Κι όταν θα κληθεί ο αστυνόμος Νταγκλίς να λύσει το μυστήριο, ένας τρίτος φόνος, ακόμα πιο φρικτός, θα μπερδέψει περισσότερο τα πράγματα. Η λύση θα αποκαλυφθεί στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου. Το «Μια άψογη δολοφονία» (μτφρ. Τούλα Τόλια, εκδ. Καστανιώτη), από τα παλιότερα έργα της Π.Ντ.Τζέημς που τώρα μεταφράζεται για πρώτη φορά, θεωρείται από τα καλύτερα έργα της Αγγλίδας συγγραφέως και βαρόνης.
Αστυνομικό μυθιστόρημα. Δεκαετία του '30, Οκλαχόμα. Ποτοαπαγόρευση, σκληροί ληστές τραπεζών, άσωτοι εκατομμυριούχοι, μοιραίες γυναίκες, φιλόδοξοι αστυνόμοι. Στο μυθιστόρημα «Ο καπάτσος» (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Άγρα) του Έλμορ Λέοναρντ θα βρείτε την κλασική συνταγή της αμερικάνικης αστυνομικής λογοτεχνίας που τροφοδότησε με τόσα και τόσα σενάρια το Χόλιγουντ. Ο Λέοναρντ, γνωστός στην Ελλάδα κυρίως στους φανατικούς οπαδούς της «παλπ» φιλολογίας, υπήρξε πολυγραφότατος και με έντονη την αίσθηση αυτού που οι Αμερικανοί ονομάζουν entertainment. Άρα μια χαρά για καλοκαίρι.
Ελληνικό αστυνομικό. Πέντε χρόνια μετά το τελευταίο του αστυνομικό μυθιστόρημα, ο Πέτρος Μαρτινίδης επανέρχεται με το «Χωρίς αποζημίωση» (εκδ. Νεφέλη). Μια ιστορία που ξεκινάει ως δύο διαφορετικές ιστορίες, η εξαφάνιση μιας γυναίκας, μια χώρα που ξεθυμαίνει την οργή της σε διαδηλώσεις περίεργων Αγανακτισμένων πολιτών, ένας δημοσιογράφος που προσπαθεί να λύσει τα μυστήρια. Και πίσω από όλα ένας συγγραφέας που συχνά αφήνει την εξέλιξη της ιστορίας του για να κριτικάρει, με χιούμορ, μια Ελλάδα που, όπως η εξαφανισμένη ηρωίδα του, μπορεί να είναι θύμα και θύτης, αξιοκατάκριτη όσο και αξιολύπητη.
Ημερολογιακοί στοχασμοί. Κείμενο ηρωικό και πένθιμο είναι αυτό το «Ημερολόγιο πένθους» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη) που ο Ρόλαντ Μπαρτ άρχισε να κρατάει μια μέρα μόνο μετά τον θάνατο της μητέρας του που ήταν γι' αυτόν «το πιο αγαπημένο πλάσμα στον κόσμο». Η συγγραφή αυτού του ημερολογίου κράτησε δύο περίπου χρόνια και είδε το φως της δημοσιότητας 29 χρόνια μετά τον απροσδόκητο θάνατό του. Το βιβλίο, όπως όλα τα έργα του Μπαρτ, έχει κάτι το σπαρακτικό έτσι όπως συνδέει τις πιο κρυφές αλήθειες με τη συνείδητοποίηση μιας πιθανής μελλοντικής δημοσιοποίησής τους.
Ιστορικό δοκίμιο. Από τις πρώτες έγνοιες του ναζισμού ήταν να δημιουργηθεί η ιδεολογία της ανώτερης ράτσας, μιας ράτσας που (θέλει να) είναι συνέχεια των μεγάλων ιστορικών παραδόσεων της αρχαιοελληνικής και της ρωμαϊκής κουλτούρας. Μόνο που ο ναζισμός προσέγγιζε την Ιστορία περισσότερο ως μυθολογία, διαστρεβλώνοντας και παραχαράσσοντας ό,τι δεν ταίριαζε στα σχέδιά του. Πολύ-πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη αυτή του Γιόχαν Σαπουτότ με τον τίτλο «Ο εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Πόλις): θεωρώντας ότι ο ιστορικός πρέπει να ενδιαφέρεται για τον θάνατο των μύθων, ο Σαπουτότ έγραψε ένα βιβλίο που, πέρα από το πάντα επίκαιρο λόγω ρατσισμού θέμα του, είναι αξιοσημείωτο και για τη βατή γραφή του.
Δοκίμιο για την Ευρώπη. Όταν ο μεγαλύτερος εν ζωή Γερμανός φιλόσοφος ασχολείται με τις δυσκολίες που περνάει σήμερα η Ευρώπη, όσα γράφει δεν μπορούν να μην έχουν ενδιαφέρον. Στο «Για ένα σύνταγμα της Ευρώπης» (μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου, εκδ. Πατάκη) ο Γιούργκεν Χάμπερμας μιλάει για ένα «κατασκευαστικό λάθος» της Ευρωζώνης, για μια Ευρώπη που ναι, θα ασχολείται με την οικονομία αλλά χωρίς να χάνει την (ανθρώπινη και ανθρωπιστική) ψυχή της, για το θέμα της εθνικής κυριαρχίας μέσα σε έναν ενωμένο οργανισμό. Τα οικουμενικά προβλήματα, όμως, επιμένει ο Χάμπερμας, απαιτούν και οικουμενική αντιμετώπιση. Από τις περσινές μεγάλες επιτυχίες της γερμανικής δοκιμιογραφίας.
 ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΓΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια: